Menu
Transport wewnątrzzakładowy jest jednym z obszarów, w którym występuje największe zagrożenie potencjalnymi wypadkami, sytuując się niedaleko od wykonywania uznawanych za szczególnie niebezpieczne prac na wysokości. Wśród najczęstszych przyczyn urazów odnoszonych przez pracowników znajduje się właśnie uderzenie przez obiekt znajdujący się w ruchu. Choć naturalnie nie w każdej sytuacji przyczyną będzie kontakt z urządzeniem do transportu bliskiego, to jednak ilość takich przypadków jest stosunkowo duża. Większość takich sytuacji jest wywołana przez błędy popełniane przez obsługę sprzętu transportowego, jednak awarie sprzętu, mieszczące się w kategorii statystyki wypadków w pozycji „niewłaściwy stan czynnika materialnego” mogą stanowić nawet do 8% wszystkich takich zdarzeń. Biorąc pod uwagę, że znaczenie układu jezdnego, w tym zastosowanych kółek przemysłowych, jest jednym z kluczowych czynników dla bezpieczeństwa realizowanych zadań związanych z przemieszczaniem ładunków, waga ich odpowiedniego wyboru jest szczególnie duża. Zobaczmy, jakie czynniki powinny być brane pod uwagę przy dobieraniu odpowiednich kółek i co ma znaczenie dla ograniczenia związanych z tym zagrożeń.
Gdzie są używane koła przemysłowe?
Kółka przemysłowe są montowane w różnych rodzajach wózków transportowych. Używa się ich zarówno w wózkach ręcznych, jak i napędzanych. Stanowią nieodłączny element uniwersalnych wózków naładowno-taczkowych, które pomagają w przemieszczaniu ładunków o większych gabarytach i ciężarze. Kółka przemysłowe są również montowane w wózkach platformowych, szeroko wykorzystywanych w magazynach, halach produkcyjnych i obiektach handlowych, oraz w wózkach ramowych, używanych do większych i cięższych ładunków, od workowanych płodów rolnych po różne towary w skrzynkach i skrzyniach.
Kółka przemysłowe to również niezbędne wyposażenie wózków jezdniowych, m.in. widłowych, czyli popularnych „paleciaków”. W tym przypadku potrzebne są zarówno koła skrętne, jak i rolki montowane pod końcami wideł, a w niektórych modelach także rolki najazdowe. Podobnie rzecz ma się w przypadku innych rozwiązań przeznaczonych do transportu palet, np. wózkach podnośnikowych, zarówno widłowych, jak i platformowych. Kółka przemysłowe to elementy montowane także w wielu manipulatorach czy wózkach specjalistycznych, np. przeznaczonych do transportu beczek, płyt lub elementów długich.
Nośność i oprawy kół a bezpieczeństwo ich eksploatacji
Ze względu na charakter, w jakim są używane kółka przemysłowe, do ich najważniejszych parametrów należy nośność, określana również jako obciążalność. Pod uwagę jest tu brana tzw. obciążalność dynamiczna, wskazująca na to, z jaką masą poradzi sobie koło podczas jazdy z określoną prędkością – według obowiązujących norm będzie to 3,96 km/h. W przypadku wózków ręcznych znaczenie ma ponadto obciążalność toczna. Będzie to wartość, przy jakiej operator stosując siłę przewidzianą w przepisach dotyczących bhp, czyli 200 N, będzie w stanie nie tylko przemieszczać wózek, ale również swobodnie nim manewrować.
Nośność koła lub zestawu kołowego musi więc uwzględniać charakterystykę przemieszczanego ładunku. Liczy się jednak również liczba kół, które składają się na podwozie wózka, a także masa samego urządzenia, która w przypadku sprzętu do transportu cięższych towarów może być znaczna. Przy wyznaczaniu potrzebnej obciążalności sumuje się wagę ładunku oraz wózka, a wynik dzieli przez specjalny współczynnik K. Zależy on od liczby kół oraz ich rozmieszczenia i rodzaju. W wózku z czterema kołami skrętnymi, lub dwoma skrętnymi i dwoma stałymi umieszczonymi na rogach będzie on wynosił 3, jednak w sytuacji, kiedy będą one zamontowane „na krzyż”, K będzie już równe 2. Gdy kół jest 6, K będzie wynosiło 4. Różnice te wynikają to z konieczności zachowania odpowiedniego marginesu bezpieczeństwa, wynikającego z odmiennej stabilności i ryzyka, że całość ciężaru będzie rozłożona na mniejszej liczbie kół.
Warto pamiętać, że poprawny wybór właściwej nośności zapobiega możliwym awariom kół, uszkodzeniu ładunku, a także odniesieniu obrażeń przez osobę obsługującą wózek czy znajdującą się w jego pobliżu.
Poza nośnością istotny jest rodzaj mocowania, z jakim będzie użytkowane koło. Dostępne są obudowy nieruchome, a także skrętne. Ich typ zależy zwykle od tego, jakie są potrzeby związane z manewrowaniem wózkiem oraz przestrzenią, w której jest on wykorzystywany. Większa zdolność skręcania oznacza jednak mniejszą stabilność. Zjawisko to narasta, kiedy kół skrętnych jest więcej niż dwa, a także gdy są one zamontowane w układzie krzyżowym.
Poza manewrowością istotna jest również możliwość unieruchomienia kół, a zarazem całego wózka. Zarówno koła skrętne, jak i stałe mogą mieć zamontowany hamulec utrzymujący sprzęt w wybranym przez operatora miejscu.
Właściwy dobór bieżni kół do rodzaju nawierzchni
Kolejnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo użytkowania kół przemysłowych jest właściwy dobór materiału, z jakiego jest wykonana ich część toczna, czyli tzw. bieżnia. Najczęściej jest ona robiona z rozmaitych elastomerów – poliuretanu, poliamidu czy syntetycznego kauczuku. Możliwe są także wykonania z materiałów o większej wytrzymałości na ścieranie i obciążenia, np. z żeliwa.
W zależności od tego, w jakich warunkach kółka będą eksploatowane konieczne może być zadbanie o ich odporność na warunki zewnętrzne – podwyższoną lub obniżoną temperaturę, a także wyższą wilgotność. Kółka przemysłowe używane w miejscach, gdzie jest możliwy kontakt z chemikaliami, powinny one być odporne na niszczące działanie takich substancji.
Charakterystyka kół przemysłowych związana z warunkami użytkowania jest o tyle ważna, że wpływa nie tylko na ich trwałość, np. możliwe przyspieszone zużycie w przypadku eksploatowania w mroźni czy w pobliżu pieców przemysłowych, ale również na prawdopodobieństwo wypadku wskutek poślizgu i nieoczekiwanej zmiany toru jazdy.
Duże znaczenie ma także rodzaj nawierzchni, na które będą eksploatowane koła. Chodzi tu zarówno o jej właściwości, np. to, czy jest równa, gładka lub chropowata, a także spoista, jak i materiał, z którego jest zrobiona. Dla posadzek wykonanych z określonych materiałów optymalnym rozwiązaniem będą koła z substancji zapewniającej dobrą przyczepność, a jednocześnie pozwalającej na swobodne manewrowanie wózkiem, a w razie potrzeby gwarantującej właściwą amortyzację. Najszersze spektrum zastosowań mają zwykle koła gumowe. Sprawdzą się one zarówno na okładzinach ceramicznych, nawierzchniach betonowych, podłogach przemysłowych z żywicy, a także na asfalcie czy powierzchniach metalowych.
Przy wybieraniu kół przemysłowych ważne są również przeszkody, jakie będzie musiał pokonywać wózek. Mogą być to rozmaite progi, ranty, uskoki czy nierówności. W przypadku wózków eksploatowanych również w terenie w grę może wchodzić również bardziej grząska lub mniej stabilna nawierzchnia oraz zanieczyszczenia, np. zalegające kruszywa czy kałuże.
